بیماری های ویروسی - نیوکاسل(Newcastle Disease)
1- بیماری های ویروسی
الف) نیوکاسل:
تعریف:
نیوکاسل نوعی بیماری ویروسی است که در گونه های مختلف پرندگان اعم از اهلی و وحشی دیده می شود . از خصوصیات آن ، وجود تنوع در: میزان واگیری ، مرگ و میر ، نشانه ها و جراحات بیماری می باشد .
نشانه های بیماری نیوکاسل ناشی از سویه های بیماری زای ضعیف ( لنتوژن) در ماکیان ممکن است خفیف یا بدون علامت باشد و موجب مرگ و میر اندکی شود یا بدون مرگ و میر باشد .
بیماری نیوکاسل ناشی از سویه های بیماری زای متوسط (مزوژن) در جوجه های جوان عوارض تنفسی و در پی آن یا بطور همزمان عوارض عصبی و نیز مرگ و میر ایجاد می نماید .
بروز این بیماری در مرغهای تخمگذار با کاهش چشمگیر و ناگهانی تولید تخم مرغ همراه با نشانه های خفیف یا بدون نشانه مرگ و میر کم یا بدون مرگ و میر مشخص می گردد .
سویه های بیماری زای حاد (ولوژن) نیوکاسل در مرغها معمولاً موجب بیماری با دوره کوتاه و نشانه های مشخص تنفسی ، اسهال ، فلجی می شوند و در انتها اغلب پرنده های مبتلا می میرند. بیماری در اغلب پرندگان وحشی و زینتی به طور واضح دیده نمی شود .
نشانه ها در صورت ظهور ، متفاوت بوده ولی اغلب شامل تنفس با دهان باز ، اسهال و متعاقب آن عوارض عصبی می باشد . اغلب اوقات مرگ ناگهانی از اولین نشانه های بیماری نیوکاسل محسوب می گردد . عامل بیماری نیوکاسل یک پارامیکزوویروس است .
قدرت بیماری زایی سویه های متعدد و شناخته شده این ویروس ، بسیار متفاوت است .
ترشحات حاوی ویروس ، که از پرندگان مبتلا دفع می شوند ،موجب آلوده شدن غذا ، آب ، کف کفش ، لباس ، وسایل ، لوازم و محیط می شود . در صورتی که پرندگان حساس در معرض هریک از منابع فوق قرار گیرند ، بیماری به آنها منتقل می گردد .
ممکن است تخم مرغهای حاصل از مرغهای مبتلا ، حاوی ویروس باشند . ویروس واکسنهای زنده ممکن است به عنوان یک منبع ویروس نیوکاسل عمل نمایند .
نشانه های بالینی: 1- شکل تحت حاد بیماری به طور ناگهانی با کسالت و بی اشتهایی خفیف شروع می شود . معمولاً نشانه های تنفسی وجود دارند ولی ممکن است خفیف یا نامشخص باشند .
میزان مرگ و میر کم است یا وجود ندارد . گاهی نشانه های مربوط به ابتلای سیستم اعصاب مرکزی در چند پرنده دیده می شود ولی این نشانه ها غالباً ظاهر نمی گردند . تولید تخم مرغ در طیور تخمگذار ، طی مدت چند روز تقریباً به طور کامل قطع می شود . تخم مرغهای تولید شده کیفیت مطلوبی ندارند و ممکن است پوسته آنها نرم ، خشن ویا بدشکل باشد .
بسته به مرحله ای از تولید که عفونت بروز می کند ، ممکن است تولید به آرامی به وضع قبلی باز گردد و یا هیچگاه به وضعیت طبیعی باز نگردد .
2. شکل حاد متناسب به تمایل ویروس به بافتهای خاص ، نشانه های بیماری متغیر است .بسیاری از مرغهای مبتلا ، غالباً دچار تنگی نفس ، اسهال شدید ، تورم بافت ملتحمه چشم و فلجی می شوند و بالاخره ظرف مدت 2 تا 3 روز می میرند . ممکن است بافتهای اطراف چشم ، متورم و تیره باشند و ترشحات چسبناک در اطراف چشم و بینی مشاهده شوند . برخی از پرندگان که زنده می مانند ظرف چند روز نشانه های عصبی را بروز می دهند مانند : لرزش ، پیچش سروگردن ، چرخش ، فلجی و اسپاسم های کلونیک .
میزان ابتلا و مرگ و میر بالا و تا حدود 100% می باشد .
خونریزی پتشی در پیش معده
تشخیص بیماری هرچند که ممکن است براساس تاریخچه ، نشانه ها و جراحات ، در منطقه ای که بیماری نیوکاسل وجود دارد به آن مشکوک شد ، ولی همواره برای تایید تشخیص باید:
1- از روشهای آزمایشگاهی کمک گرفت.
2 – جداسازی و شناسایی ویروس ( معمولاً توسط تخم مرغ جنین دار) ضروری می باشد .
آزمایشهایی که برای تشخیص اهمیت دارند عبارتند از :
هماگلوتیناسیون - آزمایش خنثی کردن ویروس - آزمایش خنثی کردن تشیکل پلاک - تلقیح ویروس به ماکیان ایمن و غیرایمن - به کار گرفتن روش آنتی بادی فلورسنت با استفاده از آنتی سرم کونژوگه نیوکاسل
کنترل وپیشگیری: ماکیان و بوقلمون را می توان با واکسیناسیون مناسب علیه بیماری نیوکاسل ایمن کرد .
درمان بیماری : نیوکاسل درمان ندارد